शिक्षण र गुणस्तरीय शिक्षाका लागि विद्यालय प्रशासनको भूमिका

Hukuma Nand Pandeya

- हुकुमानन्द पाण्डेय

 शिक्षण : 

शिक्षण भनेको कुनै पनि विषय सिक्ने सिकाउने काम हो । यो एक कला र विज्ञानको संयोजन हो । शिक्षण कार्य ज्ञान मात्रले पूरा हुन सक्दैन । यसका लागि कलाको पनि उत्तिकै खाँचो पर्दछ । समग्रमा सकारात्मक व्यवहार परिवर्तन गर्नका लागि कुनै पनि विषय सिक्ने सिकाउने कार्य नै शिक्षण हो । 

गुणस्तरीय शिक्षाका लागि विद्यालय प्रशासनको भूमिका :

विद्यार्थीहरूले पढ्ने र शिक्षकले पढाउने पाठशाला नै विद्यालय हो । जहाँ पाठ्यक्रमले तोकेका उद्देश्यहरू पूरा गर्नको लागि विद्यार्थीहरूलाई विभिन्न क्रियाकलाप गराउने गरिन्छ । विद्यालयलाई कसरी अगाडि बढाउने, शैक्षिक गुणस्तर कसरी बृद्धि गर्ने तथा समग्र शैक्षिक कार्यक्रम सफल/असफल बनाउने सम्पूर्ण जिम्मेवारी विद्यालय प्रशासनको हातमा हुन्छ । 

एउटा विद्यालयमा गुणस्तरीय शिक्षाको लागि विद्यालय प्रशासनको भूमिकालाई निम्नानुसार उल्लेख गर्न सकिन्छ :

 समग्र लगानी, प्रक्रिया, उत्पादन र पृष्ठपोषण जस्ता कुरामा ध्यान दिनुपर्ने 

 योेग्य, दक्ष एवम् तालिमप्राप्त शिक्षकको व्यवस्था गर्नुपर्ने

 स्थायी रूपमा शिक्षकको व्यवस्था गर्नुपर्ने

 नियमित रूपमा तलबको व्यवस्था गर्नुपर्ने 

 विद्यार्थीको मात्र नभई शिक्षकको पनि मनोविज्ञान बुझ्नुपर्ने

 उत्पादन/नतिजाका आधारमा सेवा सुविधामा बृद्धि गर्नुपर्ने

 समय समयमा विषयगत तालिमको व्यवस्था गर्नुपर्ने 

 शिक्षकहरूलाई प्रविधिमैत्री तालिमको व्यवस्था गर्नुपर्ने 

 समय सापेक्ष शिक्षण विधिमा परिवर्तन गर्नुपर्ने

 विद्यार्थीमैत्री शैक्षिक कार्यक्रम सञ्चालन गर्नुपर्ने

 निर्माणात्मक एवम् निदानात्मक मूल्याङ्कलनलाई निरन्तरता दिनुपर्ने 

 पर्याप्त मात्रामा शैक्षिक सामग्रीको प्रयोग गर्ने व्यवस्था मिलाउनुपर्ने 

 परियोजना कार्य एवम् कक्षा प्रस्तुतीकरण कार्यक्रमलाई निरन्तरता दिनुपर्ने ।